Βιβλία σχετικά με τη διδακτική της Φυσικής

Η Φυσική παραδοσιακά «ζορίζει» τους μαθητές, οπότε καλό είναι να έχουμε υπόψιν μας ορισμένα βιβλία που θα μας βοηθήσουν να κάνουμε το μάθημά μας πιο αποτελεσματικό.

Arnold B. Arons – Οδηγός διδασκαλίας της Φυσικής (εκδ. Τροχαλία)

Το βιβλίο αυτό είναι ένας πλήρης οδηγός διδασκαλίας της φυσικής που διδάσκεται στο γυμνάσιο, στο λύκειο και, ως ένα βαθμό, σ’ έναν ανώτερο κύκλο σπουδών. Συγγραφέας του είναι ο Arnold Arons, ένας από τους πιο έμπειρους ερευνητές διδακτικής της φυσικής. Καλύπτοντας κάθε περιοχή της φυσικής, εντοπίζει μια προς μια τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι μαθητές στην κατανόηση των φυσικών εννοιών. Παράλληλα, προτείνει συγκεκριμένους τρόπους «θεραπείας». (. . .) Περιέχονται περιγραφές πρωτότυπων πειραμάτων, πρωτότυπα προβλήματα, ερωτήσεις για τεστ και εκτενής βιβλιογραφία. Ο Οδηγός Διδασκαλίας της Φυσικής είναι ένα έγκυρο και μοναδικό βοήθημα για κάθε καθηγητή φυσικής. (ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΤΟ ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ)

Paul G. Hewitt – Οι έννοιες της Φυσικής (ΠΕΚ)

Νέα, ριζικά ανανεωμένη έκδοση του εξαιρετικά επιτυχημένου έργου του Paul Hewitt, ενός ταλαντούχου δασκάλου ο οποίος τιμήθηκε από την Αμερικανική Ένωση Καθηγητών Φυσικής με το Βραβείο R.A. Millikan για την αφοσίωσή του στη διδασκαλία της Φυσικής, και για τις εν γένει δραστηριότητές του που διαμόρφωσαν μια ζηλευτή εικόνα για τη Φυσική και τη διδασκαλία της στους χιλιάδες μαθητές του. Mε το βιβλίο αυτό, ο Hewitt καταφέρνει με στοιχειώδη μαθηματικά και ελάχιστους τύπους, να μεταδώσει τις έννοιες της Φυσικής με ακρίβεια, σαφήνεια και σπάνια γλαφυρότητα, ακόμη και σε εκείνους τους αναγνώστες που κάθε άλλο παρά φιλικές σχέσεις έχουν με τις θετικές επιστήμες. O αναγνώστης έρχεται σε επαφή με όλες τις βασικές έννοιες της Φυσικής με πολλά παραδείγματα, αναλογίες και οικεία ερεθίσματα από την καθημερινή ζωή, που ενθουσιάζουν, γοητεύουν και πάνω από όλα διδάσκουν με τρόπο ευχάριστο.
Η ανανεωμένη, ιδιαίτερα καλαίσθητη, έγχρωμη έκδοση, πέραν της διαφορετικής οργάνωσης των κεφαλαίων της Μηχανικής, έχει εμπλουτιστεί με νέα ύλη, νέες ερωτήσεις και ασκήσεις σε όλα τα κεφάλαια, και με επιλεγμένα ένθετα κείμενα που παρουσιάζουν πρόσφατες τεχνολογικές εφαρμογές και σχολιάζουν διαδεδομένες ψευδοεπιστημονικές πλάνες της εποχής μας. Η πλούσια ύλη του βιβλίου και η απαράμιλλη διδακτική αμεσότητά του το καθιστούν ένα μοναδικό βοήθημα για τον τελειόφοιτο μαθητή του Λυκείου, υποψήφιο των ΑΕΙ, τον φοιτητή που αναζητά μια εναλλακτική προσέγγιση της Φυσικής, τον καθηγητή της Μέσης Εκπαίδευσης που επιθυμεί να εμπλουτίσει τη διδασκαλία του με ενδιαφέροντα και ελκυστικά παραδείγματα, αλλά και τον ανήσυχο αναγνώστη που θέλει να μυηθεί στην καθαρή γοητεία της Φυσικής. Είναι επίσης ιδανικό για τη διδασκαλία της Φυσικής στους φοιτητές των Παιδαγωγικών Τμημάτων των ΑΕΙ και αυριανούς δασκάλους. (Από την παρουσίαση της έκδοσης)

Ανδρέας Ι. Κασσέτας – Το μακρόν Φυσική προ του βραχέος διδάσκω (Σαββάλας)

Η μία έχει κλείσει τα δεκαοχτώ. Είναι η προσωπική μου εμπειρία μέσα σε σχολικές αίθουσες – περικυκλωμένος από αμπερόμετρα και εξισώσεις γραμμένες σε πίνακες πράσινους με συνήθως λευκή κιμωλία – φθινόπωρα με νόμο της αδράνειας και με αόρατες δυναμικές γραμμές να απευθύνονται μόνο στο βλέμμα της Σκέψης. . . Η άλλη είναι η Διδακτική της Φυσικής. Σύμφωνα με δήλωσή της έχει πλέον πατήσει τα είκοσι πέντε. Ερευνά τις διαδικασίες μάθησης, διαπιστώνει, γενικεύει, συναντιέται κρυφά με τους γνωσιοθεωρητικούς, φλερτάρει ανοιχτά με την Ψυχολογία, μας καλεί να αντικρίσουμε τη Φυσική όχι με το βλέμμα ενός φυσικού, αλλά με τα μάτια ενός δασκάλου. . . Όλα όσα γράφονται στο βιβλίο αυτό είναι «τέκνα» μιας σχετικά αρμονικής συστέγασης της δεκαοχτάχρονης προσωπικής μου εμπειρίας με τη λίγο μεγαλύτερη σε ηλικία Διδακτική της Φυσικής. (ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΤΟ ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ)

Ανδρέας Ι. Κασσέτας – Το μήλο και το κουάρκ (Σαββάλας)

«Το μήλο και το κουάρκ» είναι ένα βιβλίο για τη Διδακτική της Φυσικής. Προτείνει σχέδια μαθήματος για τα πιο σημαντικά γνωστικά αντικείμενα, εκθέτει διδακτικούς μετασχηματισμούς, φωτίζει τη μοναδικότητα του κάθε μαθητή στο να αφομοιώνει, να αλέθει και να εσωτερικεύει τα ποικίλα διδακτικά αντικείμενα και παράλληλα δίδει έμφαση στο ότι η «διδασκαλία της Φυσικής οφείλει να μοιάζει με τη Φυσική». Και η Φυσική ήταν, είναι και θα είναι ένα ανθρώπινο δημιούργημα που ισορροπεί ανάμεσα στη χώρα του Συγκεκριμένου στην οποία ευδοκιμούν τα μήλα και στην επικράτεια της Αφαίρεσης με τα νετρίνα, τα ηλεκτρόνια και τα αόρατα κουάρκ. (ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΤΟ ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ)

Παναγιώτης Κουμαράς – Μονοπάτια της σκέψης στον κόσμο της Φυσικής (Gutenberg)

Δύναμη, πίεση, ορμή, ισχύς, ενέργεια. Ένα μπερδεμένο κουβάρι εννοιών που αντέχει στο χρόνο και στη διδασκαλία, κάτι που γνωρίζουν «όσοι τολμούν να διδάξουν». Οι λόγοι της αντίστασης πολλοί: από τα εμπόδια που ορθώνει η γλώσσα της καθημερινής ζωής μέχρι τον τρόπο σκέψης και την αιτιακή δομή των συλλογισμών μας.
Ακολουθώντας τα μονοπάτια της σκέψης και ταξιδεύοντας στην ιστορία της Φυσικής το βιβλίο αυτό επιχειρεί να αναδείξει τις δυσκολίες που αντιμετώπισαν μερικά από τα φωτεινότερα πνεύματα στην προσπάθειά τους να θέσουν το ερμηνευτικό πλαίσιο της Μηχανικής του 17ου, 18ου και 19ου αιώνα καθώς και τους λόγους που επέβαλαν την εισαγωγή της κάθε έννοιας.
Ο αναγνώστης εκπαιδευτικός μπορεί να ξαφνιαστεί αναγνωρίζοντας σε αυτές τις δυσκολίες πολλές από τις απόψεις των μαθητών του και, όχι σπάνια, δικές του απόψεις. Το ίδιο μπορεί να συμβεί και με τον αναγνώστη φοιτητή που σκοπεύει να διδάξει. Αμφότεροι θα βρουν προτάσεις χρήσιμες για τη διδασκαλία τους αλλά και μια πρωτότυπη προσπάθεια ερμηνείας των δυσκολιών στην κατανόηση των παραπάνω εννοιών που ανάγεται στην ίδια τη δομή του τρόπου σκέψης μας. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Walter Lewin & Warren Goldstein – Για την αγάπη της Φυσικής (Κάτοπτρο)

«Διασκεδαστικό, προσιτό και αξιαγάπητο βιβλίο. […] Ο Lewin, ο υπερήρωας της σχολικής αίθουσας, μοιράζεται μαζί μας τη χαρά του για το ότι ο κόσμος μας είναι εύγνωστος» (James Kakalios, Πανεπιστήμιο της Μινεσότα)

«Το σφοδρό πάθος του Lewin για τη φυσική φωτίζει κάθε σελίδα αυτού του βιβλίου – μιας συναρπαστικής περιήγησης στην επιστήμη. […] Η έξαψη της ανακάλυψης που είναι διάχυτη στο βιβλίο σε συμπαρασύρει…» (Mario Livio, Ινστιτούτο Διαστημικού Τηλεσκοπίου Hubble)

«Διαβάστε το βιβλίο ενός ιδιόμορφου πνευματικού ταγού, ενός παθιασμένου φυσικού, ενός λαμπρού δασκάλου…» (Bill Gates, Microsoft)

«Έπειτα από τριάντα χρόνια διδασκαλίας σε προπτυχιακούς φοιτητές του MIT, στην προσπάθειά του να αποκαλύψει τα κρυμμένα θαύματα του κόσμου μας, έχει δημιουργήσει μια βάση από κατανοητές και θελκτικές εξηγήσεις για διδάσκοντες και διδασκομένους. […] Μεστό, παιγνιώδες αλλά και γεμάτο σοβαρότητα, κάθε κεφάλαιο είναι ένα χαρούμενο σκετς για κάποιο θέμα φυσικής -από τους νόμους του Νεύτωνα έως τις πρωτοπόρες ανακαλύψεις του Lewin στην αστρονομία ακτινών Χ. […] Ο Lewin παραδίδει μαθήματα δημιουργικότητας σε σπουδαστές και καθηγητές. […]» (Science News)

«Αν δεν είχατε έναν δάσκαλο φυσικής τόσο κεφάτο και ασυγκράτητο όσο ο Lewin, τότε διαβάστε το βιβλίο του -μια αστείρευτη πηγή τέρψης και απόλαυσης» (Natural History)

Μαρία Καλλέρη – Έννοιες και φαινόμενα από τον φυσικό κόσμο για μικρά παιδιά (Ostracon)

Οι ηλικίες μεταξύ τεσσάρων και δέκα ετών αναγνωρίζονται διεθνώς ως η περίοδος κατά την οποία τα παιδιά αποκτούν την αίσθηση φαινομένων του φυσικού κόσμου και διαμορφώνουν στοιχεία επιστημονικών εννοιών. Μερικές από τις πιο σημαντικές έννοιες και φαινόμενα συναντώνται συχνά στην καθημερινή ζωή και προέρχονται από τον κόσμο της Φυσικής και τον Διαστημικό χώρο.

Στο βιβλίο αυτό, παρουσιάζονται σειρές πλήρως αναπτυγμένων αρθρωτών δραστηριοτήτων και υποστηρικτικό υλικό με τα οποία επιδιώκεται η εισαγωγή και εξοικείωση των μικρών παιδιών σε βασικές έννοιες και φαινόμενα. Τα θέματα των δραστηριοτήτων αγγίζουν πολλά από τα ενδιαφέροντα και τα ερωτήματα των μικρών παιδιών αλλά και των ενηλίκων. Τα θέματα από τη Φυσική αφορούν τις ιδιότητες και καταστάσεις της ύλης, τα θερμικά και τα καιρικά φαινόμενα, την κίνηση των σωμάτων, τη βαρύτητα και τους μαγνήτες. Τα θέματα των δραστηριοτήτων από τον Διαστημικό χώρο αφορούν το σχήμα της γης, του ήλιου και της σελήνης, τη θέση τους στο ηλιακό μας σύστημα, τις κινήσεις της γης και το φαινόμενο της εναλλαγής μέρας και νύχτας.

Η κάθε ενότητα, πέρα από τη λεπτομερή περιγραφή της πορείας των δραστηριοτήτων, συνοδεύεται από τη βασική και απαραίτητη επιστημονική γνώση για τον εκπαιδευτικό που θα τις υλοποιήσει καθώς και από μια εκτενή περιγραφή εμπειριών από την υλοποίηση των δραστηριοτήτων στην τάξη. Σ’ αυτήν παρουσιάζονται περιπτώσεις διδασκαλίας και μάθησης που προϊδεάζουν τον αναγνώστη για την «πραγματικότητα της τάξης» και του παρέχουν ιδέες ώστε να αντιμετωπίσει αποτελεσματικότερα τυχόν δυσκολίες και απρόοπτα στην εφαρμογή τους. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Larry Gonick & Art Huffman – Τα πάντα για τη Φυσική σε κόμικς

Οι νόμοι του Νεύτωνα – Βολές – Κίνηση δορυφόρων και συνθήκες έλλειψης βαρύτητας – Ορμή, ώθηση και κρούσεις – Ενέργεια – Περιστροφή – Το μήλο και η Σελήνη – Περί σχετικότητας – Ηλεκτρικά πεδία και πυκνωτές – Μαγνητικό πεδίο – Ηλεκτρομαγνητική επαγωγή – Συνεχές και εναλλασσόμενο ρεύμα – Οι εξισώσεις του Maxwell – Φως – Η κβαντική ηλεκτροδυναμική, όλα παρουσιάζονται με τρόπο πνευματώδη και χιουμοριστικό. (Από την παρουσίαση της έκδοσης)

Καίσαρ Αλεξόπουλος & Διονύσιος Μαρίνος – Ο μικρός ερευνητής (Μακεδονικές Εκδόσεις)

Σκοπός αυτού του βιβλίου είναι να διεγείρει το ενδιαφέρον των μαθητών για τα φυσικά φαινόμενα, με την εκτέλεση εντυπωσιακών πειραμάτων.  Ταυτόχρονα, να τους βοηθήσει να συσχετίσουν ευκολότερα τη θεωρητική γνώση με την πρακτική εφαρμογή των φαινομένων αυτών.  Η ενεργητική συμμετοχή των ίδιων των παιδιών είναι ένα επιπλέον στοιχείο που τους παρέχει από νωρίς εμπειρία και αυτοπεποίθηση για την αντιμετώπιση τεχνικών προβλημάτων που ανακύπτουν στη σημερινή ζωή.

Το βιβλίο απευθύνεται σε «ανήσυχους» μαθητές και πρωτοπόρους εκπαιδευτικούς που δεν αρκούνται στην παρεχόμενη, απ’ τα αναλυτικά προγράμματα, γνώση.  Τα αναγκαία για τα πειράματα υλικά, μπορεί εύκολα να τα βρει ο καθένας στο σπίτι του, ώστε να μην επιβαρυνθεί με πρόσθετες δαπάνες.  Όλα τα πειράματα είναι ακίνδυνα και μόνο λίγα απ’ αυτά επισημαίνεται εμφανώς ότι χρειάζεται η επιτήρηση κάποιου ενήλικα.

Τέλος, στο κεφάλαιο του ηλεκτρισμού δίνονται μερικές γνώσεις για το δίκτυο ηλεκτροδότησης της ΔΕΗ.  Αν και δεν προτείνονται πειράματα, οι γνώσεις αυτές είναι χρήσιμες αφού παντού γύρω μας, μας περιβάλλουν πολλές εφαρμογές του ηλεκτρισμού. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)